Black Cracky

‘Black Cracky’ uit 1990 is een mid-career werk van Mary Heilmann, dat een aantal typische kenmerken van haar schilderkunst in zich verenigt. Het schilderij is klein van formaat, bevat een abstract geometrische compositie, en is middels een dunne, gekunstelde verfaanbreng geschilderd in twee basiskleuren. Eveneens typerend voor Heilmann is dat het werk ogenschijnlijk alle clichématige aspecten van het historische geometrisch-abstracte modernisme bevat. Een nauwkeuriger blik op het schilderij onthult echter ook vrij direct Heilmanns verhouding ten opzichte van dit modernisme, die door Dominic van den Boogerd inzichtelijk als ‘Wabi-Sabi’ omschreven wordt. Wabi-Sabi is een Aziatische artistieke attitude, die voorschrijft om de dingen zo simpel en basic mogelijk te creëren, zodat de natuur meer vrij spel krijgt en zo op de creatie kan ingrijpen. Binnen deze oorsponkelijk uit Japan afkomstige kunstfilosofie wordt de natuurlijke, spontane imperfectie als essentieel deel van de schoonheid van het kunstwerk geaccepteerd. ‘Black Cracky’ vertoont dan ook, naast een pseudorigide abstract-geometrische uitstraling, tal van onvolmaaktheden als toevallige verfspatten, kleine uitschuivers en slordige verfstreken, die de abstracte geometrie van het werk doelbewust ondergraven. Het is dan ook niet toevallig dat Heilmann zelf in dit verband expliciet de link legt met haar praktijk als keramiste. Dit medium is immers in de Wabi-Sabi-traditie prototypisch voor een strakke schoonheid, waarin men bij een tweede aanblik de imperfecties van de vingerafdrukken van de maker ontwaart. De ‘crack’ – de barst – uit de titel lijkt ook naar zulke onvolmaaktheden te verwijzen. In deze optiek is ‘Black Cracky’ zeer typerend voor wat Heilmann in haar schilderkunst poogt te bereiken. Ze probeert drie belangrijke waarden uit de Wabi-Sabi-filosofie – namelijk ‘niets blijft, niets is voltooid en niets is perfect’ – schilderkunstig te vertalen. Volgens deze filosofie vereisen die drie ogenschijnlijk simpele motto’s een sterke, onderbouwde voorafgaande reflectie. In Heilmanns woorden: ‘I think a lot about a painting before I make it, and then I look for the easiest way to do it.’