1964
mixed media
h. 95.5cm x b. 85cm x d. 44cm
2006 bruikleen Collectie Vlaamse Gemeenschap
NL - Voor 1964 was Marcel Broodthaers actief als dichter. Met maar matig succes. Van zijn laatste dichtbundel ‘Le Pense-Bête’ (1964) kleefde hij onverkochte exemplaren met gips vast op een sokkel. Zo maakte hij de bundels niet alleen onleesbaar of monddood, maar veranderde hij ze meteen ook in een sculptuur. Dit betekende zowel het einde van zijn literaire loopbaan als het startpunt van zijn carrière als beeldend kunstenaar.
In de woorden van Broodthaers zelf is dit stuk zijn allereerste ‘proposition artistique’. Tot zijn stomme verbazing ontging het grote publiek de tweeslachtigheid van dit werk, dat in wezen tegelijk poëzie en kunstwerk is. Nog altijd bleek niemand geïnteresseerd te zijn in de inhoud van de dichtbundels.
Dit eerste kunstwerk van Broodthaers’ hand raakt meteen twee belangrijke thema’s aan van zijn hele oeuvre. Ten eerste, onderzoek naar de relatie tussen woord, beeld en kunstwerk: ‘pense-bête’ betekent ‘geheugensteuntje’ maar kan je ook letterlijk vertalen als ‘denk-dier’ of ‘denk-stom’. Ten tweede, de vraag naar de economische positie van de kunstenaar: de onverkoopbare dichtbundel waar hij relatief lang had aan geschreven, kreeg als in verhouding veel sneller gecreëerd beeldend kunstwerk immers plots een nieuwe economische dimensie als verkoopbare sculptuur.
ENG - Prior to 1964, Marcel Broodthaers was a poet. With only moderate success. He stuck unsold copies of his last collection ‘Le Pense-Bête’ (1964) onto a plinth using plaster. In this way he made them not only unreadable or silent, but thereby also transformed them into a sculpture. This signalled both the end of his literary career and the start of his career as a visual artist.
In Broodthaers’ own words, this was his very first ‘proposition artistique’. To his utter amazement, the general public failed to see the ambiguity of this work, which in essence is both poetry and artwork. It turned out that still no one was interested in the content of the poetry collections.
This, Broodthaers’ first artwork, immediately touched on two themes that were to be important throughout his oeuvre. The first was his study of relations between words, images and the artwork: ‘pense-bête’ means ‘a reminder’, but can also be translated literally as ‘think-animal’ or ‘think-stupid’. The second was the question of the economic position of the artist: after all, when transformed into a work of visual art that he had created much more quickly, the unsellable poetry collection which he had spent a relatively long time writing suddenly acquired a new economic dimension as a saleable sculpture.
FR - Avant 1964, Marcel Broodthaers était actif comme poète. Avec un succès plutôt modéré. Il colla les exemplaires invendus de son dernier recueil de poèmes ‘Le Pense-Bête’ (1964) avec du plâtre sur un socle. Ainsi, les recueils étaient devenus non seulement illisibles ou condamnés au silence, mais il les transforma d’emblée en une sculpture. Cela marqua aussi bien la fin de sa carrière littéraire que le départ de sa carrière d’artiste visuel.
Selon les propres termes de Broodthaers, cette oeuvre est sa toute première ‘proposition artistique’. A son grand étonnement, l’ambivalence de cette oeuvre, qui est au fond à la fois poésie et oeuvre d’art, a échappé au grand public. Toujours personne ne semblait intéressé par le contenu des recueils de poésie.
Cette première oeuvre d’art de la main de Broodthaers aborde d’emblée deux thèmes importants dans l’ensemble de son oeuvre. En premier lieu, l’examen de la relation entre la parole, l’image et l’oeuvre d’art: ‘pense-bête’ signifie ‘aide-mémoire’, mais peut aussi se traduire littéralement comme ‘pense-bête’ (bête dans le sens d’un ‘animal’ ou dans le sens de ‘stupide’). En second lieu, la question de la position économique de l’artiste: en effet, le recueil de poésie invendable, à la rédaction duquel il avait consacré relativement beaucoup de temps, eut soudain comme sculpture créée relativement plus vite une nouvelle dimension économique de sculpture vendable.
