Onze groepsbezoeken kunnen nog steeds niet terug opgestart worden. Gelukkig kunnen wij blijven rekenen op onze gidsen. Deze boeiende vertellers loodsen je ook via de digitale weg het museum binnen. Vandaag is gids Helena Buyst aan het woord.
Een ervaring met een lach en een traan.
"Deze zomer zal het 12 jaar geleden zijn dat ik mijn eerste stappen als gids in het S.M.A.K. zette. Als ik terug kijk op deze periode, komen onmiddellijk een aantal mooie, poëtische tentoonstellingen in mijn gedachten. Ik denk aan de overzichtstentoonstellingen van Mark Manders, Jorge Macchi en Nedko Solakov. Maar de - naar mijn gevoel - meest spraakmakende tentoonstelling, vond plaats in 2017. Ik neem jullie graag terug mee naar de expo Verlust der Mitte, gecureerd door Christoph Büchel.
Nog voor de opening werd ons duidelijk gemaakt dat het een heel bijzondere presentatie zou worden. Er werd een andere aanpak van ons verwacht, dan de ‘klassieke’ manier van gidsen. Het format ‘gouden gids’ was meer van toepassing. Hierbij neem je geen groep op sleeptouw van het éne naar het andere kunstwerk, maar wandel je door de tentoonstelling en ga je een gesprek aan met bezoekers die graag wat meer toelichting wensen. De tentoonstelling nam de volledige benedenverdieping van het museum in beslag, maar ook buiten waren er een aantal ingrepen gebeurd. Zo stond er op de parking een bus en aan de plantentuin een tentenkamp opgesteld. Het was een echte totaalervaring. Zodra je de tentoonstelling binnen stapte, was je snel vergeten dat je in een museum was.
In de rechtervleugel leek het of er een vluchtelingenkamp was opgesteld. Aan de muren hingen toppers uit de collectie. Maar de vloer was bedekt met matrassen, rugzakken, medicatie, schoenen, reiskoffers, tandenborstels… De opgestelde sculpturen werden gebruikt als kapstok.
De hamvraag van het publiek was uiteraard of dit echt was of in scène werd gezet. Twijfel was er. De reacties waren uiteenlopend. Sommigen vonden het te proper om echt te zijn. Anderen vonden het wel geloofwaardig. De éne wou snel de zaal weer verlaten, de andere nam wel de tijd om de kunstwerken aan de muur te bekijken. Maar ook het antwoord op die hamvraag lokte een waaier aan reacties uit. Er waren immers wel degelijk ‘echte’ vluchtelingen in het museum aanwezig. Zij sliepen echter niet op deze matrassen, maar hadden aparte slaapruimtes, afgesloten van het publiek, in de linkervleugel van het museum.
Deze 10-tal jonge mannen en jongedame, maakten deel uit van de tentoonstelling. In de middenzaal werd hun rol duidelijker. Er werd een link gelegd tussen de actuele vluchtelingenproblematiek en het Belgisch koloniaal verleden.
Beursstandjes van bedrijven die investeren in Congo, werden afgewisseld met een Congolees dorp zoals op de wereldtentoonstelling expo 58, een boksring, een raket, een winkelstraat en een receptieruimte voor FN Herstal. Iets verder kwam je in een kapsalon en bar, discotheek met biljarttafel en leefruimte terecht.
In een winkeltje met Congolese beelden stond ook een buste van Leopold II. Deze zou later gebruikt worden als model voor een workshop boetseren waaraan de residenten deel namen. Ook maakten ze wapens, in Belgische chocolade.
Sommige bezoekers vertelden mij dat ze blij waren dat de residenten op het moment van hun bezoek niet aanwezig waren. Niet dat ze hen niet wilden ontmoeten, maar ze vonden de confrontatie al hard genoeg. Ook ik heb de tentoonstelling ervaren als een slag in het gezicht. Zo veel vragen, zo veel betekenislagen. Ik was er werkelijk niet goed van.
Het was een heel bijzondere ervaring. Zo speelde ik spelletjes met kinderen en had ik een kritisch gesprek over de receptie van FN Herstal die in scène was gezet. Of kwam een man een vurig pleidooi voor Leopold II houden.
Het feit dat een kunstwerk zo veel verschillende nuances van meningen en gevoelens naar boven kan brengen, vind ik straf. En daarom zal deze tentoonstelling me nog lang bij blijven.
Ook op persoonlijk vlak bleek deze expo voor mij belangrijk te zijn. Wie mij kent, weet waarover ik het heb. Wie mij niet kent, mag het me altijd eens komen vragen, liefst in het S.M.A.K., ergens tussen de kunstwerken."
Helena
Helena Buyst is leraar en pedagogisch coördinator aan de KASK te Dendermonde.
Sinds de zomer van 2008 werkt ze als gids in S.M.A.K. Daarnaast verzorgde ze ook reeds verschillende workshops voor het museum, zoals bijvoorbeeld Palmarium en #smakisteklein tijdens de Gentse Feesten.
GROEPSBEZOEK
We hopen dat we opnieuw groepsbezoeken kunnen toelaten maar dit is onder voorbehoud van wat de nationale veiligheidsraad zal beslissen in de toekomst. Via deze link vind je alle informatie.
Helena is sinds 2008 gids in het S.M.A.K.
