Bart Stolle (°1974, Eeklo) is een kunstenaar die animatiefilmpjes maakt. En nog wel vrij abstracte. Toch vroeg hij om een tekst over ‘Hoe zijn kunst in de concrete wereld/werkelijkheid staat’.
Animatiefilm lijkt immers niet direct het meest uitgelezen medium om iets te vertellen over het wel en wee van die werkelijkheid, omwille van het simpele feit dat het inherent een cruciale buffer bezit ten opzichte van de ‘buitenwereld’: namelijk een beeldtaal die – in tegenstelling tot die van bijvoorbeeld film – ontstaat zonder tussenkomst van een ‘objectieve’ registrator, bijvoorbeeld een camera. Het is kortom, een beeldtaal die is se reeds ‘verbeeld’ is…En hoe kan je met verbeelde beelden in godsnaam de werkelijkheid verbeelden? Toch staat Bart Stolle met beide voeten stevig in de realiteit, hoewel je dit op het eerste zicht niet aan zijn vormentaal zou zeggen. De animatiefilmpjes, die onder de overkoepelende titel ‘Low Fixed Media Show/Continuüm’ geordend worden, en dikwijls vertoond worden in verschillende ruimtelijke decors, zijn immers zeer uitgepuurd, en worden volkomen tot de essentie herleid. Ze worden bevolkt door allerlei figuurtjes die nog het meest doen denken aan de stokmannetjes waar iedereen van ons vroeger op school wel eens zijn rekenschrift mee volkladde. Het geheel wordt echter door Bart Stolle zo strak, minimalistisch en zo goed als abstract vormgegeven, dat ze in eerste instantie bij de toeschouwer bijna automatisch voor een soort kijkafstand zorgen. Het ‘werkelijkheidsgehalte’ is immers ver te zoeken in zorgvuldig op elkaar gestapelde blokjes, bolletjes en streepjes… Dit abstracte vervreemdingseffect slaat in de tweede kijkseconde echter om naar het complete tegendeel. De tafereeltjes waarin de figuurtjes zich bewegen, getuigen immers van een ontroerende en ontwapenende emotionaliteit, dikwijls niet gespeend van een fikse portie absurde humor. Hoe kleinschalig en minimaal ook vormgegeven, het is net die menselijke input die ervoor zorgt dat Stolles filmpjes een zelden geziene, bijna theatrale dramatiek meekrijgen.
Het subtiele contrast tussen Stolles zeer rationele vormgeving en sterke emotionele inhoud, doet vermoeden dat er achter deze geabstraheerde filmpjes een sterk (maatschappelijk) engagement schuilgaat, dat bijna haaks staat op de ideologie van de abstracte kunst, zoals zich die voordeed in kunststromingen als het suprematisme en het constructivisme - twee belangrijke artistieke bewegingen uit het begin van de twintigste eeuw - waar Bart Stolle sterke voeling mee heeft. Bedoeling van deze abstracte kunstbewegingen was de (maatschappelijke) werkelijkheid door sterke uitpuring tot de absolute essentie te herleiden. Op zich een nobel artistiek statement, dat helaas niet zo goed werkte naar een breed publiek toe. Meestal werd zulke abstracte kunst dan ook als elitair beschouwd, net door het volkomen gebrek aan werkelijkheidsreferent in haar eindresultaat. In een strakke Mondriaan-compositie van rode, blauwe en gele vlakken kon men immers moeilijk nog pakweg een boom herkennen… In dit opzicht trekken Bart Stolles filmpjes, door toevoeging van eenvoudige en universeel menselijke emoties, zulke vormen van abstractie een cruciale stap verder, en geeft ze als het ware terug aan de wereld. Aan heel de wereld. En dan bedoelen we dus niet enkel aan de crappy few uit de kunstwereld. Het is door deze emotionele toegankelijkheid dat Stolle met zijn strakke vormentaal in principe net het omgekeerde bereikt dan wat de gewone abstracte kunst beoogde. Hij herleidt de essentie tot emotie, en niet langer de emotie tot de essentie… De abstractie in het werk van Bart Stolle is dus alles behalve een elitair kunstkunstje, integendeel zelfs, ze bezit wel degelijk een sterke wereldse relevantie. Daar waar de abstracte kunst in de eerste helft van de vorige eeuw komaf wenste te maken met de herkenbare weergave van de werkelijkheid, ontspruiten Stolles filmpjes vanuit een doorgedreven en geëngageerde afkeer ten opzichte van diezelfde realiteit, zoals die zich vandaag de dag aan iedereen van ons voordoet: namelijk in de vorm van het totale bombardement aan gemanipuleerde en geconstrueerde beelden waarmee de media de wereld dagdagelijks bestookt. In dit leugenachtige driedimensionele decor dient de mens elk voor zich zijn eigen werkelijkheid te (re)construeren. Probleem hierbij is natuurlijk dat de nietsvermoedende beeldenconsument op de lange duur gewoonweg niet meer weet welke beelden hij dient te selecteren om tot een oprecht beeld van zijn eigen realiteit te komen. Het schrijnende gevolg hiervan is complete apathie.
Wegens het gebrek aan tijd voor het maken van doordachte maatschappelijke beeldenkeuzes, hebben veel mensen ervoor gekozen zich simpelweg te laten meedrijven op deze groteske en gemanipuleerde mediastroom. En als het hen teveel wordt, ligt het knoppenkastje altijd klaar om al zappend te plonzen in de volgende beeldenrivier… De radicale oplossing die Bart Stolle met zijn filmpjes biedt voor deze malaise is even geniaal als eenvoudig: schrap gewoon de leugen. Laat alle storende en leugenachtige randinformatie weg en kijk back to the basics. Welke basics hoor ik u al vragen? Het antwoord op deze vraag is misschien zelfs wel nog simpeler. Ze liggen verscholen in het emotioneel eenvoudige kijken. Wat uiteraard niet gelijk staat met enkel kijken naar de lieflijke essentie… Stolles filmpjes kunnen immers soms behoorlijk stinken, maar hij beweert dan ook niet dat het hart van de werkelijkheid plots waarachtiger zal kloppen nadat de stank van de leugen werd verdreven…
