Het oeuvre van de Spaanse schilder Juan Usle (°1954, Santander) is erg verscheiden. Hij combineert in zijn abstracte schilderijen een weldoordachte werkwijze met een intuïtief schilderen.
Zijn werk maakte deel uit van verschillende tentoonstellingen die de afgelopen jaren aan het medium ‘schilderkunst’ gewijd zijn, en was ondermeer ook te zien in de Documenta IX te Kassel. Doorheen zijn carrière heeft het werk van Juan Uslé verschillende stijlfases doorgemaakt. In zijn evolutie zijn twee criteria enigszins ongewijzigd gebleven, enerzijds het werkelijke, praktische schilderen en anderzijds de continue stroom, de transformatie die het schilderen uit zichzelf met zich meebrengt. Juan Uslé begint te schilderijen omstreeks 1980. Zijn stijl sluit aan bij het abstract expressionisme. Tegelijk schildert hij figuratieve elementen die vaak verwijzen naar landschappen en die enigszins aansluiten bij een romantische traditie. Uslé schildert efemere beschrijvingen van atmosferische omstandigheden, in half-transparante lagen en verzadigde, onmogelijke kleuren. Maar een schilder van zijn niveau kan niet anders dan nadenken, bewust of onbewust, over de grenzen van een dergelijke benadering.
In 1987 verlaat hij Spanje voor New York, waar alles in vraag kan worden gesteld. Die verhuis vormt tevens het begin van een avontuur waarin schilderen ophoudt een transparant medium met een visie op de wereld te zijn, om een veld van dialoog te worden. Zijn benadering is niet conceptueel, er is geen programma dat de praktijk stuurt. Enerzijds beseft hij de inadequaatheid van een oud medium in verhouding tot een steeds meer precaire en ongrijpbare realiteit. Anderzijds kan de aanvaarding, bewust en affirmatief, van de beperkingen van het medium een ritueel, een contract, een netwerk van verschijningen creëren, een mogelijkheid om te schilderen. Zijn praktijk is constructief, het wordt geboren in de act van het schilderen en zijn constructies vol subtiele tegenstellingen worden gedragen en bijeengehouden door een menselijke impuls. Uslé houdt ervan met tegenstellingen te werken: dik en dun, stevig en fragiel, snel en traag, blinkend en mat. Gefundeerd in een obsessief geobserveerde realiteit, verbinden zijn schilderijen verschillende soorten abstractie met elkaar. Zijn articulatie is vrij precies, helpt de toeschouwer op weg in de labyrintische ruimte van het schilderij, maar laat veel open. Via een grote beheersing van de vormentaal en een bijna psychische binding met de kleur nodigt de schilder je uit om te kijken. Zo introduceert Uslé de ‘duur’ in zijn werk, countert hij de onmiddellijkheid die door de media gepromoot wordt via de intensifiëring van het heden. Voor de tentoonstelling ‘Open Rooms’ werd er gekozen om te focussen op schilderijen uit de jaren ’90 tot de meest recente werken.
De tentoonstelling bevat een vijftigtal schilderijen die samengebracht worden in zes open categorieën. In de grote centrale zaal op de bovenverdieping hangen twaalf, verticale werken uit de ‘Soñé que Revelabas’-reeks. Deze grote zwarte doeken zijn opgebouwd uit een fijn parallel horizontaal lijnpatroon. Elke poging om tot uitbeeldingen te komen wordt geweerd. De diepe, transparante ruimtes lijken als teksten te lezen. Kleine kleuraccenten dragen bij tot ruimtelijke spanningen. De schilderijen van ‘Gramática urbana’ baseren zich op horizontale en verticale structuren, die enerzijds naar architectuale vormen verwijzen en anderzijds naar de bewegingen van vormen en licht. Vaak in een patroon van parallele strepen bevatten ze een confrontatie van uiteenlopende kleuren en vormelijke elementen. De composities lijken soms een echo van de grootstad te zijn. Ze bieden ons statische beelden van beweging. De serie ‘Rizoma’ bevat complexere composities met een gelaagdheid van lijnen en kleuren. De doeken worden ritmische, dynamische ruimtes die onze zintuiglijke waarneming aftasten. De ‘Eolo (El otro orden)’ werken kunnen in zekere zin als uitzonderlijk beschouwd worden, ze bevatten lichte tinten, veel wit, ook is de compositie ‘eenvoudiger’ met vormelijke elementen op een éénkleurige achtergrond zonder perspectief. Sommige van deze werken vertonen een invloed van andere spaanse schilders zoals Juan Miró. De door Uslé ingestelde categoriën waarin hij zijn werk groepeert zijn formeel. Daarnaast is er één, de ‘Celibataires’ waarin hij doeken onderbrengt die in niets op elkaar lijken. Deze ‘Celibataires’ kunnen gezien worden als uiteenlopende stijloefeningen, meestal op een identiek formaat. Doorheen de verscheidenheid van zijn oeuvre spreekt Uslé’s werk over de geschiedenis en de mogelijkheden van de schilderkunst. In de meeste werken kan je zowel een abstract beeld, een realistische weergave als een virtuele ruimte zien.
