Strippinggirls

De kunstenaars delen een fascinatie voor de glamourwereld van fotomodellen, muzikanten en andere artiesten. Zij lieten zich inspireren door danseressen in striptease bars of door een stripper op bestelling in een willekeurige woonkamer. ‘strippinggirls’ is meer dan de directe vertaling in verf en fotoprint van een erotische prikkeling op afstand. De stripgirls en de situaties zijn uitgangspunt, de ruwe grondstof voor het werk van de schilder en de fotograaf.

Het werk van Marlene Dumas hoeft nauwelijks nog voorgesteld te worden. Haar schilderijen en tekeningen gaan over vrouwelijkheid, over de rol van de vrouw in de maatschappij, als pin-up, als oermoeder, als lustobject of Magdalena. De figuren in haar schilderijen zijn zeer intens en bespelen vaak gevoelige thema’s. Anton Corbijn is bekend als fotograaf, ontwerper en videoregisseur die voornamelijk met popsterren, acteurs en supermodellen heeft gewerkt. Beide hebben al een succesvolle en bewogen carrière achter de rug. Samen met curator Christianne van Lomm bedachten ze in 1998 het project 'strippinggirls' dat in de loop der maanden steeds meer vorm kreeg. Terwijl Dumas zich in de eerste plaats de vraag stelt hoe schuld en onschuld zich tot elkaar verhouden, legt Corbijn eerder het accent op de problematiek van het voyeurisme en vooral op de verwachtingen die de voyeur voor zichzelf creëert. Marlene Dumas nam polaroidfoto's als basis voor het schilderen, ze dragen bij tot de creatie van het spanningsveld tussen objectieve werkelijkheid en haar subjectieve expressie. Anton Corbijn vertrekt vanuit de werkelijkheid zoals ze is. De aantrekkingskracht van de striptease of peepshow als een freakshow boeit hem mateloos. Met behulp van de computer werkt hij bepaalde foto’s haast onopvallend bij. Pas bij een tweede, meer aandachtig kijken, komen bizarre ‘afwijkingen’ aan het licht. In een andere reeks koppelt Corbijn dan weer het beeld aan het woord, wat tot dubbelzinnige betekenissen leidt. Zowel Marlene Dumas als Anton Corbijn hadden niet de bedoeling de ene kunstvorm boven de andere te laten uitstijgen. Hun liefde voor elkaars kunst is daarvoor te groot. Ze hadden enkel de bedoeling te dialogeren en te communiceren over wat hen beide sterk fascineert: het menselijke - vrouwelijke - lichaam in al haar mogelijkheden.

Catalogustekst Anton Corbijn

Sex verkoopt, maar dat was niet mijn motivatie. Na zo’n 25 jaar voornamelijk mannelijke musici gefotografeerd te hebben, zocht ik naar wat meer vertier en tegelijkertijd naar een ontwikkeling in een andere richting.Dat was precies wat de samenwerking met Marlene mij bracht. Het was leuk en interessant. Toen we eenmaal strippers als onderwerp voor ons werk hadden gekozen, zijn we naar clubs gegaan om meisjes te vinden die met ons zouden willen meewerken. Sinds oktober 1998 spendeerden we elke drie maanden een paar uur aan dit project. Ik had me voorgenomen om geen documentaire te maken. Ook wilde ik geen glamoureuze beelden - daar zijn er al zoveel van. Ik wilde juist wat nieuwe dingen uitproberen waarmee ik toen bezig was, ideeën waarvan ik dacht dat die goed bij dit project zouden passen. Op de eerste plaats het idee dat de striptease voor sommige mensen iets van de aantrekkingskracht van een freakshow zou kunnen hebben. Dat resulteerde in computermanipulaties, waarmee ik veranderingen in het beeld aanbracht die zo minimaal zijn dat je echt moet zoeken om ze te vinden, met je neus er boven op, net als in een peepshow. Vervolgens de vierletterwoorden. In Engeland hebben die gewoonlijk een seksuele connotatie. Ik heb ‘vierletterwoorden’ gekozen voor de gedachten die de strippers zouden kunnen hebben in plaats van de toeschouwers, al is het een beetje ambigu. Daarna volgden de gewone portretten van vijf vrouwen, buiten op straat gefotografeerd, de vermelding van hun beroep, maakt dat je waarschijnlijk anders naar hen kijkt dan zonder die informatie. Ik wilde geen discussie aangaan over de vergelijkingen van schilderkunst en fotografie. Zelf was ik meer geïnteresseerd in hoe iemand anders hetzelfde onderwerp, onder dezelfde omstandigheden, te lijf zou gaan, zij het met andere middelen. Het grootste verschil tussen onze werkwijzen lijkt dat ik meer moeite heb bij de aanvang van het project (de fotosessie) en Marlene in de eindfase (het schilderen) en dat is een vrij voor de hand liggende constatering die voor een ieder van ons al van meet af aan duidelijk was. Toen ik naast Marlene aan het fotograferen was, kreeg ik het af en toe benauwd wanneer ik naar haar Polaroids keek omdat ik ervan overtuigd was dat haar opnamen veel beter waren dan de mijne en dat was voor mij een interessante ontdekking: ik maak me zorgen om vergelijkingen wanneer wij in hetzelfde medium werken en helemaal niet als we verschillende disciplines gebruiken. Dat ongemakkelijke gevoel duurde nooit lang. Het had te maken met mijn onzekerheid, want in tegenstelling tot mijn dagelijkse werkzaamheden fotografeerde ik nu een mij onbekend onderwerp. Ik ben gek op Marlene’s werk en zou zonder moeite mijn foto’s voor haar schilderijen omruilen; niet omdat die pertinent beter zouden zijn dan mijn werk, maar gewoon omdat ik van schilderkunst houd en dat ik hoogstwaarschijnlijk een gefrustreerde schilder ben. Voor zover sprake is van jaloezie is die gebaseerd op de vrijheid van tijd, het uitstel van het beslissende moment, en de onafhankelijkheid van de werkelijkheid die Marlene heeft om te werken. Hoe dan ook, ik denk dat dit project mij dichter bij mijn eigen werk heeft gebracht. ANTON CORBIJN, Februari 2000

Catalogustekst Marlene Dumas: Live Acts, Silent Studios

Nu het voorbij is, wil ik beginnen Het is voor mij moeilijk naast en met iemand te werken wanneer ik van zijn werk houd. Niet dat het niet opwindend is - hoewel ik alleen werk (met drukwerk als modellen), voelde ik me altijd aangetrokken tot fotografen die met echte mensen werken - maar het lijkt erop dat het niet het beste in mij naar voren brengt. Het zelfde geldt voor levende modellen (ongeacht hun beroep). Ik maak mij zorgen over wat zij van mij denken, en ik maak me nog meer zorgen over wat zij denken dat ik van hen denk. En dan verlies ik de vrijheid van de amorele benadering die voor mij een voorwaarde is voor het maken van een goed schilderij. De naakte waarheid. De publieke vertoning van naaktheid is altijd een van mijn belangrijkste interesses geweest, inclusief de redenen om het te verdedigen en te verwerpen. De traditionele (mannelijke) schilder gebruikt het om hogere artistieke waarden te promoten, het fotomodel om kleding te promoten, de porno-industrie om masturbatie te promoten en filmsterren doen het alleen als het verhaal erom vraagt. De meeste mensen doen het helemaal niet. En de teaser laat je erom smeken. Langzaamaan In het gewone leven wordt de seksuele uitdaging die de belofte niet inlost, als frustrerend ervaren. Als kunstvorm gaf het ons de striptease. Je betreedt het theater van de verleiding, je betaalt voor het genot te rillen van verwachting. Je houdt je aan de regels. Strippers kunnen de regels verleggen, jij niet. Jij moet je plaats kennen. Jij bent gekomen opdat zij jou kan laten wachten. Ze zeggen dat in onze versnelde cultuur de tease is ingeruild voor de strip, de magie voor de illusie, de glamour voor de humor. Toch is een echt goede striptease nooit grappig. Het is moeilijk er een te vinden, maar als je het eenmaal hebt gevonden, dan lach je niet. Je huivert, een herinnering aan een oeroude oorsprong. Salome’s erotische dans dreef de koning ertoe haar alles te geven waar zij om vroeg. Toen de zevende sluier viel en alles achter de rug was, vroeg zij het hoofd van Johannes de Doper. Een bijbelverhaal dat de macht van de begeerte openbaart. Niet liefde maar begeerte . Keken Anton en ik op dezelfde manier naar strippinggirls? Ik ben de zus en hij is de zoon van een dominee. Strippinggirls Hij noch ik heb er voor gekozen, gevaarlijke, dansende vrouwen te tonen die jou kwaad willen berokkenen. Hij is op zijn manier zelfs vriendelijker dan ik (maar hij is dan ook geen vrouw). Zijn goudomrande peepshows zijn speels en niet gemeen. Hij is gewend te werken met mensen die een beroep hebben en kleren dragen. Mijn geschilderde figuren van de verbeelding zijn meestal naakt, zonder toebehoren of gebaren die zouden kunnen wijzen op wat zij doen, hebben gedaan of zouden kunnen doen. In dit project is het tegenovergestelde waar. Kleine verschillen scheppen grote problemen voor schilders. De figuren in de meeste van mijn werken hebben niet eens voeten om op te staan. Nu moest ik laarzen schilderen en plateauzolen, om te zien dat deze figuren aan het werk zijn. Zij kleden zich uit om controle te krijgen. Zij zijn meer verlegen met dan zonder kleren aan. Anton en ik staan beide bekend om het strippen van mensen. We maken allebei portretten. Als dit waar is, dan gaat het niet zozeer om het onthullen van rollen, of om de rijken er armoedig uit te laten zien en de beroemdheden gewoon. Het is de blootlegging van een melancholische sex-appeal , waar achternamen verdwijnen en voornamen fictief zijn. MARLENE DUMAS, februari 2000