James Lee Byars is een Amerikaanse performance- en installatiekunstenaar. Hij is sterk beïnvloed door het minimalisme en de conceptuele kunst in zijn thuisland en bekleedt een belangrijke positie in de internationale kunstscene van midden jaren ‘60 tot eind jaren ’80.
Begin jaren ’50 studeert Byars kunst en filosofie. Zijn continue zoektocht naar ultieme schoonheid en waarheid begint. In 1957 ontmoet Byars de bekende schilder Morris Graves, die mysticisme met modernisme in zijn werk combineert. Via Graves kan Byars met een studiebeurs naar Kyoto. Hij woont tot 1963 in Japan, een land dat altijd een sterke invloed op zijn artistieke productie zal hebben. Daarna reist de kunstenaar zonder ophouden door Europa, Azië en Afrika, waar hij op verschillende plekken langdurig verblijft.
Zijn hele carrière lang is Byars geobsedeerd door het idee van perfectie en weeft hij zijn artistieke praktijk rond het bereiken van deze ultieme utopische staat. Hij ontwikkelt wat hijzelf “de eerste volledig ondervragende filosofie” noemt, een concept waarbinnen hij via performances, installaties en beeldend werk voortdurend verschillende soorten kunst ‘voorstelt’ met schaalgroottes die variëren van de oneindige ruimte tot de microscopische wereld. Het is zijn poging om de limieten van menselijke kennis te onderzoeken, af te lijnen en te overstijgen.
Byars zoekt voortdurend naar het samenvloeien van de meest onverenigbare tegenstellingen: het monumentale en het minuscule, het universele en het persoonlijke, het theatrale en het minimale, het residu en het vluchtige, het spectaculaire en het onzichtbare. Ook zijn beeldtaal balanceert tussen deze extremen. Naast beeldend werk produceert Byars ook een enorm aantal boeken, parafernalia en brieven, die hij als volwaardige kunstwerken beschouwt. Hij verstuurt ze naar kennissen en bevriende kunstenaars (o.a. Joseph Beuys) met als doel “to be present in the present” (aanwezig zijn in het heden). Deze wens verklaart ook zijn nomadische leven.
Door zijn mentaliteit en gezien de periode waarin Byars zijn oeuvre ontwikkelt – van eind jaren ’50 tot ver in de jaren ’90 – wordt de kunstenaar door veel critici beschouwd als een van de eerste postmodernisten.
