Concetto spaziale

NL – Van 1964 tot ‘66 realiseerde Lucio Fontana een van zijn laatste reeksen: 179 ‘Teatrini’ (kleine theaters). Hij experimenteerde met de beperkingen en mogelijkheden van een afgelijnde ruimte, een theatrale setting met voor- en achtergrond. Alle ‘Teatrini’ vertrekken van hetzelfde basisprincipe: een gelakt houten kader met daarachter een monochroom canvas, dat hij doorboorde, meestal met een compositie van ‘buchi’ (gaten), soms met een of meerdere snedes. De kunstenaar benoemde deze ondubbelzinnige samenvoeging van invloeden en stijlen als ‘realistisch spatialisme’. Volgens Fontana “een beetje in de lijn van die popart-dingen…” maar dan wel op zijn manier. Dit ‘Concetto spaziale’ is net als de meeste werken uit de ‘Teatrini’-serie opgebouwd uit een gelakt frame met drie licht golvende, gekartelde binnenzijden. De onderste zijde van het kader lijkt een podium voor te stellen: een uitgesneden stilleven, zoals het ‘decor’ binnen de mise-en-scène van theater, met elementen die doen denken aan een landschap met bv. bomen of bergen. De donkere bolvormige objecten doen ook denken aan Fontana’s ‘Natura’-sculpturen. Sommige werken uit de ‘Teatrini’-serie volgen duidelijk een oriëntaalse ornamentale traditie. Het blinkende, gelakte kader van dit werk vertoont overeenkomsten met bv. typische Japanse lakdoosjes. Fontana’s spel met ruimtelijkheid neemt in de ‘Teatrini’ verschillende vormen aan: de schaduwen die het kader op het doek werpen, vergroten de perceptie van een uitgebreide ruimte, terwijl de gaten in de achterwand het bestaan van nog een extra dimensie achter het kunstwerk suggereren.

ENG – From 1964 to 1966, Lucio Fontana created one of his final series: 179 ‘Teatrini’ (Little Theatres). He experimented with the limitations and possibilities of a delineated space, a theatrical setting with a foreground and a background. All ‘Teatrini’ start from the same basic principle: a lacquered wooden frame with a monochrome canvas behind it, which he perforated, generally with a composition of ‘buchi’ (holes), and sometimes with one or more incisions. The artist described this unambiguous joining of influences and styles as ‘realistic spatialism’. According to Fontana, this was “kind of along the lines of those pop art things…” but done in his own way. Just like the majority of works from the ‘Teatrini’ series, ‘Concetto spaziale’ is comprised of a lacquered frame with three gently curving, crenulated inside edges. The bottom of the frame appears to suggest a stage: a cut-out still life, like the decor within a theatrical mise-en-scène, with elements reminiscent of a landscape such as trees or mountains. The dark, spherical objects recall Fontana’s ‘Natura’ sculptures. Some works from the ‘Teatrini’ series clearly follow an oriental ornamental tradition. This work’s gleaming, lacquered frame resembles typical Japanese lacquered boxes, for example. Fontana’s play with spatiality takes on various forms in the ‘Teatrini’: the shadows that the frame casts upon the canvas intensify the perception of an extended space, while the perforations in the rear wall suggest the existence of an additional dimension behind the artwork.

FR – De 1964 à 1966, Lucio Fontana a réalisé l'une de ses dernières séries : 179 ‘Teatrini’ (petits théâtres). Il a expérimenté les limites et les possibilités d'un espace délimité, d'un décor théâtral avec avant-plan et arrière-plan. Tous les ‘Teatrini’ partent du même principe de base : un cadre en bois laqué avec, derrière, une toile monochrome qu'il a percé, généralement avec une composition de ‘buchi’ (trous), parfois avec une ou plusieurs coupures. L'artiste a baptisé cet amalgame sans ambiguïté d'influences et de styles ‘spatialisme réaliste’. Selon Fontana, « un peu dans la lignée de ces trucs pop art... » mais à sa manière. Ce ‘Concetto spaziale’, comme la plupart des œuvres de la série ‘Teatrini’, est composé d'un cadre laqué avec trois côtés intérieurs légèrement ondulés et dentelés. La partie inférieure du cadre semble représenter une scène : une nature morte découpée, comme le « décor » d'une mise en scène de théâtre, et des éléments rappelant un paysage avec p.ex. des arbres ou des montagnes. Les objets sphériques sombres rappellent également les sculptures ‘Natura’ de Fontana. Certaines œuvres de la série ‘Teatrini’ s'inscrivent clairement dans une tradition ornementale orientale. Le cadre brillant et laqué de cette œuvre présente des similitudes avec, par exemple, des boîtes en laque japonaises typiques. Le jeu de Fontana avec la spatialité prend différentes formes dans les ‘Teatrini’ : les ombres projetées par le cadre sur la toile augmentent la perception d'un espace étendu, tandis que les trous dans le mur du fond suggèrent l'existence d'une autre dimension derrière l'œuvre.