Jan Van Imschoot | Mettre le miroir en C.C., 2023
50 + 5 A.P.
60/70 cm, inkjet print met witrand op Hahnemule german etching 310 gr
genummerd en gesigneerd op de voorkant, met potlood
Prijs: 650 euro | 585 euro (leden)
Reserveer uw exemplaar: info@vriendensmak.be.
Uit een tekst van Barbara De Coninck:
... Kijk! Daar is Camille Claudel! Voor zijn doek Mettre le miroir en CC. grist Jan Van Imschoot (°1963 Gent) naar het meest bekende fotografische portret van de Franse beeldhouwster die op twintigjarige leeftijd voor de fotograaf César poseert. We schrijven 1884, het jaar waarin zij zich inschrijft voor de beeldhouwklas aan de Académie de la Grande Chaumière en het atelier van Auguste Rodin vervoegt. Rodin heeft assistentie nodig voor The Gates of Hell.
Het originele zwart/wit cliché komt uit de private verzameling van Rodin. Camille kijkt recht in de lens. De foto is niet bepaald groot en ietwat overbelicht. Hoe beeldig ook met het ronde en harmonieuze gezicht, ziet de aankomende kunstenares er meisjesachtig uit, nonchalant, slordig zelfs, zich niet al te zeer bewust van de manier waarop ze zich voor de camera presenteert.
Het is evenwel niet deze foto die Jan Van Imschoot als strooisellaag voor zijn portret gebruikt. De ex-Gentenaar moet een reproductie van de geretoucheerde foto in zijn handen hebben gehad – een beeld waarin Camille niets minder dan een metamorfose ondergaat. De retouches maken van de fragiele prille twintiger een klassieke schoonheid met een manifest sterk karakter. Noemt Rodin haar niet ‘ma féroce amie’ ? Tegen de nu donkere achtergrond komen Camille’s klare trekken volmaakt tot uiting, haar superbe port de tête, felle, amandelvormige ogen, smalle neus, volle lippen en sensuele mond. De kanten sjaal, tevoren een chiffon die nonchalant van haar schouders gleed, is nu een pièce d’apparât. Haar décolleté is met verve in beeld gebracht. Op het geretoucheerde beeld toont Camille zich als een zwaan. De foto bezit onmiddellijk eeuwigheidswaarde en lijkt elk vanitas-idee te ontkrachten.
Wie bekend is met haar tragisch lot, blijft bij deze verrukkelijke foto van Camille niet onbewogen. Camille Claudel, ‘zus van’ de Franse dichter, dramaturg, diplomaat en lid van de Académie Française Paul Claudel en leerling en maîtresse van Rodin, wordt beschouwd als een van de meest interessante vroeg-moderne beeldhouwers van het einde van de 19de eeuw. Na de breuk met Rodin volgt een wisselende carrière, voornamelijk in eenzaamheid en armoede doorgebracht ondanks de welgesteldheid van haar familie , die met het fraaie werk La Niobide blessée (1907) abrupt afbreekt.
Op 10 maart 1913 wordt Camille, amper acht dagen na het overlijden van haar vader, op initiatief van haar broer en moeder gekidnapt en als een hond opgesloten en voor de wereld weggestopt in de psychiatrische instelling l’hôpital de Ville-Evrard in Neuilly-sur-Marne. Vertwijfeld schrijft Camille aan een niet geïdentificeerde bron: « Mademoiselle, lundi dernier deux forcenés sont entrés chez moi, quai Bourbon, m’ont saisie par les coudes et m’ont lancée par la fenêtre de mon appartement dans une automobile qui m’a conduite dans une maison de fous . » Twee dagen voordien had haar oerconservatieve moeder zonder boe noch ba een ‘demande de placement volontaire’ ondertekend. Zij had de artistieke carrière, de onafhankelijkheid en de libertijnse liaison scandaleuse van haar dochter nooit verdragen. Camille werd het voorwerp van een ‘meurtre clérical’. Dertig jaar later zou zij in totale eenzaamheid in het gesticht van Montdevergues overlijden – vermoedelijk aan malnutrition. Haar correspondentie werd al die tijd gecensureerd en meestal verzonden noch afgegeven. Na 1913 kreeg Claudel de buitenwereld nooit meer te zien, in weerwil van hartverscheurende smeekbedes van haarzelf en ondanks campagnes van o.a. Rodin en vrienden-verzamelaars om haar vrij te krijgen. Broer Paul kwam in al die tijd vijf keer op bezoek; haar moeder kwam nooit.
De Camille die Jan Van Imschoot in zijn olieverfschilderij Mettre le miroir en CC. (2022) een nieuwe toekomst geeft, is een open wonde, een vernietigd, dolend en eenzaam wezen. Van Imschoot tooit haar met zijn allerbeste warme oranjes, oranjeroden en roden. Tot in haar pupillen toe. Ze is letterlijk de reïncarnatie van de Cauchemar d’une orange uit de reeks Le bouillon de onze heures. Ze is evenwel haar superbe niet helemaal kwijt. Uit haar verbeten mond met afhangende mondhoeken spreekt verwijt en arrogantie. Haar opgeheven hoofd compenseert amplement de wanhoop die uit haar betraande ogen spreekt. De schilder heeft haar hoofd daarvoor een tik naar rechts gegeven. Haar iets vollere rechterwang, reeds romig op de foto van César, heeft hij dik aangezet. Camilles kwetsbaarheid zit misschien vooral in haar rechteroor.
Jan Van Imschoot houdt echt van Camille Claudel. Heeft hij Camille’s Correspondance gelezen ter voorbereiding van zijn schilderij? Dan zal hij plaatsvervangend gehuild hebben bij het vernemen van alle onrechtvaardigheden, beledigingen en ontberingen die Camille als kunstenaar heeft ondergaan. Georges Durand-Durel en zijn broer Joseph zijn ervan overtuigd dat de beeldhouwer Camille Claudel een man is . Het zou Rodin zijn die haar sculpturen maakt - « M. Rodin n’ignore pas que bien des gens méchants se sont imaginé de dire qu’il me faisait ma sculpture : pourquoi donc alors faire tout ce qu’on peut pour accréditer cette calomnie . » Camille Claudel is de wanhoop nabij :
“Elle a vécu à Wassy (Joinville) en Haute-Marne », legt Jan Van Imschoot uit. « La maison existe encore. En face il y a un bâtiment, un hangar, où en 1562 le duc François de Guise, chef de file des catholiques pendant la première guerre de religion, a fait massacrer des dizaines de protestants, hommes, femmes et enfants. C’est juste en face de la maison. Ca doit être très impressionnant pour une jeune fille. » Van Imschoot is razend op wat de Claudels Camille hebben aangedaan. “Camille werd het slachtoffer van een oerconservatief en benepen milieu. Ze had het ongeluk een zeer katholieke broer te hebben met politieke ambities en hoge connecties, die het tussen haakjes ook nog bestond om talloze manuscripten van Louise Michel te verbranden. Camille Claudel heeft verschrikkelijk afzien. Frankrijk kan zeer wreed zijn – men denke aan de electroshocks die het lot waren van Antonin Artaud. Ook vandaag nog is de macht van de conservatieve kerk zeer dominant. Daar wordt echter niet over gesproken uit naam van de republiek.”
Voor zijn portret van Camille Claudel snijdt Jan Van Imschoot het beeldoppervlak van zijn fotografische bron af. Waar de geretoucheerde foto naar beneden toe uitliep in een duizelingwekkend décolleté - met een hartvorm ontdubbeld in de sjaal, houdt het 21ste eeuwse beeld een stuk hoger op. En, belangrijker, zet Jan er een spiegel voor – een vondst van Ine op de rommelmarkt – weliswaar zonder glas, met alle gevolgen vandien.
Nu het glas ontbreekt, wordt Camille ons spiegelbeeld. De titel zegt het al: Mettre le miroir en CC. – in C-amille C-laudel. Maar ook: ‘in cc.’. Camille zelf is de spiegel en wij kijkers spiegelen ons aan haar. Of zij spiegelt zich aan ons. Wij zijn medeplichtig, lijkt Van Imschoot te willen zeggen, aan de vernietiging en ondergang van deze heldin – deze voor het licht geboren bonne vivante. “Het is hetzelfde spel met de spiegel als dat wat Manet zich permitteert in Un Bar aux Folies Bergère. Als men voor de serveuse staat, ziet men haar in de spiegel. Men wordt zelf de serveuse. Zij voor haar part kijkt naast jou, naar de plek waar Manet haar schildert. Via haar blik maak je contact met Manet. Ik heb dat altijd geniaal gevonden.” ...
Beluister het recente Pompidou-interview met Jan Van Imschoot. Dit naar aanleiding van zijn overzichtstentoonstelling in S.M.A.K.
