Op de Biennale van Venetië van 2001 werd België vertegenwoordigd door de Antwerpse kunstenaar Luc Tuymans. Commissaris van de tentoonstelling in het Belgisch paviljoen was Jan Hoet, de organisatie gebeurde door het S.M.A.K.
Luc Tuymans is een prominent vertegenwoordiger van het eigentijdse ‘schilderen’, één van de sleutelfiguren in de context van de recente ‘boom’ in de schilderkunst. Zijn werk ligt aan de basis van de her-introductie van dit medium en heeft een beslissende wending gegeven aan de recente evoluties in de schilderkunst Tuymans ontkent de mogelijkheid van een originele productie. Alles bestaat al, is een van zijn motto's en het gros van zijn schilderijen ontstaan dan ook vanuit een bestaand beeld. In tegen-stelling tot Modernistische Theorieën benadrukt Tuymans de idee dat betekenis belangrijker is dan het beeld. In die optiek heeft hij in de voorbije jaren een aantal 'beladen' thema's aangekaart, gaande van relatief actuele topics zoals de verschrikkingen van WOII tot historische onderwerpen die teruggaan op een ver verleden. Steeds gaat het daarbij om het vertalen van een stuk werkelijkheid naar een beeld op doek. Eind jaren tachtig zocht hij naar een manier om via ‘geheugenverlies en leegte’ de horror van de holocaust te verbeelden.
In een andere serie onderzoekt hij de Vlaamse cultuurgeschiedenis aan de hand van gekende iconen, om in een recente reeks uit 1999 aan te sluiten bij een eeuwenoude schilderkunstige traditie, met name de verbeelding van de lotgevallen van Christus, zich hierbij inspirerend op het ‘Passionsspiel’ dat vandaag de dag nog opgevoerd wordt in Oberammergau (Duitsland). Voor de 49ste Biënnale van Venetië ontwikkelde Luc Tuymans een tentoonstellingsconcept waarin een nieuwe reeks werken gecombineerd worden met kleinere ensembles van bestaande schilderijen die als een soort ‘aura’ rond de kerngroep opgesteld zullen worden. De nieuwe reeks ‘MWANA KITOKO - Beautiful White Man’ refereert aan de koloniale problematiek en meer bepaald aan de situatie in Belgisch Congo. De thematiek die Tuymans in deze wil aankaarten is de voorbije tijd weer op de voorgrond gekomen, ondermeer in enkele controversiële publicaties. De meeste recente ontwikkeling binnen de post-koloniale geschiedenis is de aanstelling van een parlementaire commissie om de betrokkenheid van België bij de moord op de grondlegger van de Kongo National Movement en premier van de eerste onafhankelijke republiek Kongo, Patrice Lumumba, te traceren. In het kader van de Biënnale wordt elk land, elke natie verondersteld om zich op het vlak van de beeldende kunst voor te stellen. Items als chauvinisme en nationale trots zijn hierbij onderhuids aanwezig. Tuymans acht het belangrijk om in dit kader een aantal werken te tonen die refereren aan de nationale geschiedenis, en welbepaald aan het eigen koloniale verleden van België.
Toch gaat Tuymans in zijn werk niet rechtstreeks in op socio-politieke thema’s. Veeleer probeert hij op een indirecte manier de beeldvorming die met de koloniale expansiepolitiek samenhing, in kaart te brengen. Het is geenszins de bedoeling om met deze cyclus een lineair en samen-hangend verhaal op te roepen. Wat beoogd wordt, is om door het oproepen van een bepaalde ‘sfeer’, een aantal mogelijke denkparcours aan te bieden. Tegelijkertijd signaleren deze schilderijen een andere trend, nauw verwant met fenomenen als globalisering. Verschillende internationale tentoonstellingen doen hierbij een poging om kunstenaars van ‘elders’, voornamelijk uit derdewereldlanden, in het Westerse circuit te integreren en op die manier het domein van de beeldende kunst verder open te trekken. Zulke initiatieven zouden gemakkelijk in een nieuwe vorm van cultureel imperialisme kunnen uitmonden. Het gevaar zou erin kunnen bestaan dat het werk uit zijn context en omgeving gelicht wordt, als het ware als ‘product’ van een ‘anders-zijn’, en daardoor de kans loopt om niet als evenwaardig beschouwd te worden. ‘Mwana Kitoko’ wil in dat opzicht een zekere balans bieden door een tentoonstelling af te leveren die zich enerzijds specifiek beperkt tot een gegeven uit de nationale geschiedenis, maar die anderzijds internationaal gezien toch consequenties heeft tot op de dag van vandaag.
