Gewoontegetrouw presenteert het S.M.A.K. dit jaar in het kader van het festival ‘Viewpoint’ het werk van een kunstenaar-filmmaker die in beide domeinen, beeldende kunst en film, actief is.
In 2000 werd een video-installatie en fotoreeks van Harmony Korine het enfant terrible van de Amerikaanse cinema, getoond. Dit jaar worden twee werken van de Duits-Egyptische regisseur Harun Farocki gepresenteerd. Zijn werk is tevens te zien op het filmfestival te Rotterdam, alsook op het festival ‘Viewpoint, dat de laatste week van februari in Gent plaatsvindt
Harun Farocki maakt sinds 1966 films die sterk politiek geladen zijn, in een stijl die aansluit bij de Franse ‘Nouvelle Vague’-beweging van eind jaren ’50. Politiek, economie en esthetiek doorkruisen elkaar, en hierdoor krijgen de films een sterke reflectieve en kritische kracht. Zijn veelal documentaire films gaan steeds om een fundamentele vraagstelling, die op een eigenwijze en tegelijk diepgaande manier benaderd wordt. Tijdens de jaren zeventig legde Farocki zich toe op de technische kant van zijn films, wat maakt dat ze iets minder bruut en pamfletair overkomen.Bij het in beeld brengen van de werkelijkheid, merkt men duidelijk invloeden van de Franse filmmaker en filosoof Jean-Luc Godard. De ‘beeldmaker’ registreert de werkelijkheid zelden op objectieve wijze. Om beelden ten volle te kunnen ontcijferen en begrijpen, is het volgens Farocki noodzakelijk om terug te grijpen naar onze ‘kennis’ van of herinneringen aan de realiteit. Om dit aspect te belichten, werkt Harun Farocki haast enkel met bestaande beeldopnames, voornamelijk van bewakingscamera’s of spionagediensten, alsook met amateuristische opnames met handcamera’s. Hij biedt de kijker een nieuwe, kritische blik op deze bestaande, zogenaamd neutrale, beelden aan.De realiteit en de voorstelling ervan op film, bestaan voor Farocki in twee parallelle werelden waartussen er een dialectiek aanwezig is. Hij monteert de verschillende gerecycleerde beeldfragmenten op zo’n manier dat ze een poëtische kracht krijgen. Sommige fragmenten worden ‘gesampled’, verschillende malen hernomen in dezelfde film, steeds in een andere specifieke context en met andere subtiele verwijzingen.. Het S.M.A.K. brengt twee films uit verschillende periodes samen. Schnittstelle ontstond in 1995 naar aanleiding van een tentoonstelling in het Museum voor Moderne Kunst te Rijsel aan zijn werk gewijd. Deze video-installatie behandelt de vraag naar het herbruiken van bestaande beelden, en de consequenties of relevantie daarvan voor de filmmaker, de toeschouwer. Farocki gaat eveneens in op de status van het filmfragment an sich en de vraag of het legitiemer is om te kiezen voor een nieuw shot of om een bestaand beeld te hergebruiken. De titel Schnittstelle verwijst naar de verschillende betekenissen van het woord ‘schnitt’. Enerzijds refereert het aan de montagetafel van de filmmaker, waar de band ‘verknipt’ wordt; anderzijds aan de wijze waarop de mens zich beweegt in de virtuele wereld van computers, camera’s e.d, namelijk met behulp van toetsenbord, klavier, webcam en allerhande netwerkverbindingen. Deze film behandelt met andere woorden het bestaande gamma aan en het gebruik van beeldmateriaal maar in zijn meest recente film I Thought I was Seeing Convicts (Ich glaubte Gefangene zu sehen) specifiek op de alom aanwezige controle- en beveiligingscamera’s. We zien een opeenvolging van opnames uit een van de strengste gevangenissen van de Verenigde Staten, ‘The Maximum-Security Prison’ in Corcoran, Californië. De film - met beelden in spievorm alsof het om een opname met zoeklens zou gaan - zoomt in op een betonnen koer waar de gevangenen, vaak met ontbloot bovenlijf, een half uur per dag de benen mogen strekken. Op een bepaald moment ontstaat er een gevecht tussen twee gevangenen, waarop de niet-betrokkenen zich - met de gekende straf in gedachte - vrijwel onmiddellijk plat op hun buik op de grond werpen met de handen boven het hoofd. De bewaking waarschuwt de gevangenen via de luidspreker, en vuurt vervolgens rubberkogels op hen af. Als het gevecht niet onmiddellijk beëindigd wordt, besluiten de bewakers met echte kogels te schieten. Dit fragment wordt zonder geluid afgespeeld, men ziet de gevangenen op de koer, de kogels en de rook van het wapen dat net naast de camera afgevuurd wordt. De beelden zijn erg beklemmend, mede daar we soms twijfelen aan het waarheidsgehalte in de getoonde fragmenten. Met zijn films, waarbij fragmenten samengevoegd, bewerkt en gecombineerd worden, neemt Harun Farocki een vooraanstaande plaats in de geschiedenis van de postmoderne documentaire film in. Farocki gaf reeds verschillende lezingen over zijn werk en de theoretische onderbouwing ervan, en blijkt een boeiend begenadigd verteller.
