Met Beyond The Picturesque onderzoekt S.M.A.K. hoe het concept van het pittoreske nog altijd (of opnieuw) van toepassing kan zijn voor artistieke interpretaties van het huidige landschap.
Het concept van ‘the picturesque’ ontstond in de 18de eeuw en was van meet af aan nauw verbonden met dat van de Engelse landschapstuin, die de strenge geometrie van de Franse tuin inruilde voor een zorgvuldig ge(re)creëerd en geënsceneerd beeld van de natuur. In plaats van door een voorkeur voor de grilligheid van de natuur wordt het pittoreske veeleer gekenmerkt door het beeld van de natuurlijke grilligheid en onregelmatigheid. In de esthetica van the picturesque wordt de natuur immers onrechtstreeks benaderd via beelden – meer bepaald via de schilderijen van Claude, Poussin en Salvator Rosa of via de literaire of grafische voorstellingen van oosterse tuinen. De Engelse landschapstuin werd gecreëerd “om gezien te worden zoals een Lorrain of een Poussin haar zou schilderen.” De term picturesque verwijst dan ook zowel naar een bepaalde soort landschap, dat geschikt werd gevonden als onderwerp voor een schilderij, als naar een stuk realiteit, dat bekeken kon worden alsof het een schilderij is. Terwijl enerzijds nieuwe landschapstuinen werden voorzien van zorgvuldig gecodeerde betekenissen en werden geconstrueerd als een reeks gecomponeerde scènes, kon anderzijds de kijker pittoreske scènes in de natuur zelf ontdekken en herkennen.
De tentoonstelling in het S.M.A.K. en de daarmee gepaard gaande publicatie onderzoeken hoe het concept van het pittoreske nog altijd (of opnieuw) van toepassing kan zijn voor artistieke interpretaties van het huidige landschap. Ten eerste is het opvallend dat veel kunstenaars gefascineerd zijn door het hybride hedendaagse landschap waarin de verschillen tussen centrum en periferie, tussen stad en platteland en tussen natuur en cultuur niet langer duidelijk gedefinieerd zijn. Volgens de Italiaanse stedenbouwkundige Mirko Zardini “laat alleen de sensibiliteit voor het pittoreske ons toe om dit territorium met nieuwe ogen te observeren: om de verschillen, de contrasten, de mengelingen en de nuances te begrijpen en te waarderen.” Ten tweede is het hedendaagse natuurlijke landschap in grote mate en op globale schaal gekoloniseerd en gedomesticeerd met behulp van een wereldwijde verspreiding van beelden in de vorm van kunstwerken en allerhande mediale landschapsbeelden in film, televisie, toerisme, enzovoort. Kunstenaars verwijzen vaak naar dergelijke voorstellingen. Ook zij benaderen het onvatbare en grillige hedendaagse landschap indirect, via eerder vervaardigde landschapsbeelden en met behulp van referenties aan traditionele modellen en interpretaties. De deelnemende kunstenaars zijn: Marcel Berlanger (BE), Marc De Blieck (BE), Damien De Lepeleire (BE), Alexis Destoop (BE), Robert Devriendt (BE), Geert Goiris (BE), Ellen Harvey (GB), Sylvia Henrich (DE), Axel Hütte (DE), Jan Kempenaers (BE), Jussi Kivi (FI), Mark Klett (US), Oliver Lutz (US), Rindfleisch/Rapedius (DE), Katrin Sigurdardottir (IS), Joel Sternfeld (US), Monica Studer / Christoph van den Berg (CH), Richard Sympson (IT), John Timberlake (GB), Mungo Thomson (US), Mario Garcia Torres (MX), Wouter Verhoeven (NL), Christian Vetter (CH). Gedurende de tentoonstelling organiseert ArtCinema OFFoff in samenwerking met Steven Jacobs, een filmprogramma samengesteld door Sofie Verdoodt. Curators: Steven Jacobs & Frank Maes
