Rob Birza staat bekend als één van de voornaamste beeldend kunstenaars van de jonge generatie in Nederland. Hij gebruikt verschillende stijlen en genres vrijelijk door elkaar.
Zijn inspiratie haalt hij zowel uit de kunstgeschiedenis, niet-westerse tradities als uit de massacultuur. Ook de materialen die Birza gebruikt, kunnen moeilijk onder één noemer worden gebracht: hij plaatst oude en nieuwe spullen, waardeloze troep en kostbare kunstvoorwerpen naast elkaar. De tentoonstelling ‘Cold Fusion’ toont een overzicht van het werk van Rob Birza van de afgelopen 10 jaar.
Onder de titel ‘Cold Fusion’ toonde het Stedelijk Museum in Amsterdam al een overzicht van het werk van Rob Birza van de afgelopen tien jaar. Die tentoonstelling zal nu ook in het S.M.A.K. te zien zijn. Rob Birza (°1962) staat bekend als één van de vooraanstaande kunstenaars van de jonge generatie in Nederland. William Blakes adagium ‘exuberance is beauty’ krijgt in het werk van Birza een eigentijdse resonans. Geen gebaar is hem te groots, te theatraal, te gepassioneerd. De titel van de tentoonstelling verwijst naar de koude kernfusie, een wetenschappelijke ontdekking die enige jaren geleden grote ophef teweegbracht en al snel werd ontmaskerd als falsificatie. In het werk van Birza kantelen extreme polen voortdurend: de lichtzinnigheid van de ernst en de sérieux van het spel, de theatrale verheviging van het alledaagse en de triviale dimensies van de spiritualiteit. De overdaad aan stimuli lijkt er uiteindelijk op gericht te zijn elke vorm van prikkeling teniet te doen, anticiperend op het moment waarop de volheid van het beeld omslaat in de wezenloze leegte van de anesthesie. Birza is de meester van positiewisselingen. Het gaat hem niet om de ene positie of om de andere, maar om de wisseling zelf, om het verlangen te ervaren hoe het is de ene zaak op te geven voor de andere. Birza maakte eind jaren tachtig naam maakte als schilder, heeft niet alleen schilderijen gemaakt, maar ook keramische sculpturen, assemblages en installaties, videobeelden, digitaal bewerkte foto’s, een computeranimatie en een decor voor een dansvoorstelling. Hij hecht niet aan een bepaald medium, noch aan een bepaalde stijl. Zelf zegt hij: ‘Je moet oog hebben voor wat op je pad ligt. En zo ga ik ook te werk: beelden pakken, binnenhalen, verwerken. Om ze te veranderen, om er iets nieuws mee te doen.’ Rob Birza is een stijlsurfer. Hij bedient zich vrijelijk van stijlen en genres, uit de kunstgeschiedenis, niet-Westerse tradities en de massacultuur. Hij bezet ze met zijn persoonlijke preoccupaties en ideeën.
Voorbeelden zijn de weerbarstige abstracties van de dadaïst Francis Picabia, het oubollige genre van het bloemstilleven en de ranzige kitch van de horror, die Birza respectievelijk in zijn Abstract Compositions (1996), in zijn Power Flower Portraits (1996-1997) en in zijn Cosy Monsters from Inner Space (1999) verwerkt heeft. Ook de materialen die Birza gebruikt, kunnen moeilijk onder één noemer worden gebracht. Voor Birza is de rommelmarkt de plaats waar de cultuur wordt uitverkocht, de plek waar oude en nieuwe spullen, waardeloze troep en kostbare kunstvoorwerpen zich broederlijk zij aan zij bevinden. Hetzelfde gaat op voor de verzameling in zijn atelier, dat bestaat uit gestroomlijnde meubels uit de jaren zestig en zeventig, precolumbiaans aardewerk, talloze lampen, zowel kitcherige prullen als dure ontwerpen, boeddhabeeldjes, plastic krukjes, pindaschaaltjes, enz. Veel van deze voorwerpen reïncarneren vroeg of laat in zijn werk, waarbij ze radicaal van betekenis veranderen. In Ashtray Heaven (1994) bijvoorbeeld verschijnen asbakken als vallende sterren en in Frost and Frowzy (1994) knisperen brandende lampen als ijsbloemen. De talloze stoelen en kuipjes die in het werk van Birza zijn gemonteerd, lijken uit te nodigen om plaats te nemen in zijn imaginaire wereld. Het beeld verlokt, maar moet tegelijk onbereikbaar blijven. De stoelen dienen niet om op te zitten. In de installatie Buddha’s Horizon/View of Lights (1994) - een kruising tussen een etalage van een lampenwinkel en een diorama vol spanning en avontuur - zet Birza twee comfortabele banken neer, waarop men wel degelijk plaats kan nemen - echter: vóór de glazen wand die dit vreemde universum, hoewel zicht- én hoorbaar, voor werkelijke betreding afschermt.
