Op 19 november werden de nieuwe collectiewerken van Cathy Wilkes en Saskia Olde Wolbers voor het eerst in het S.M.A.K. gepresenteerd.
Beide kunstenaars zijn laureaten van de Baloise Art Prize die jaarlijks wordt uitgereikt op de internationale kunstbeurs ‘Art Basel’.Naast een geldprijs wordt het werk van de winnaars aan twee vooraanstaande musea in Europa geschonken, namelijk de Hamburger Kunsthalle en het S.M.A.K.
De kunstenares Cathy Wilkes (°1966, Belfast, woont en werkt in Glasgow) maakt fragmentarische, maar zorgvuldig gecomponeerde en poëtische installaties van sculpturen, gevonden voorwerpen en materialen, die ze recupereert uit de meest diverse omgevingen. Hoewel in se abstract, zijn Wilkes’ creaties naar de toeschouwer toe verrassend narratief. De verklaring hiervoor is te wijten aan het zeer poëtisch startpunt van waaruit Wilkes vertrekt bij het samenstellen van haar installaties: ze handelt steevast vanuit haar intieme individuele herinneringen, die ze vervolgens ‘ontmenselijkt’ door een zorgvuldige, afstandelijke maar toch hyperpersoonlijke materiaalkeuze. Hierdoor transformeren de objecten zich tot puur mechanische representaties van haar gedachten. Anderzijds ligt het verhalende en toegankelijke aspect van Wilkes’ installaties vervat in hun - soms expliciete - referentie naar de menselijke of dierlijke figuratie. Door de uitgekiende assemblage van verschillende materialen tot een min of meer antropomorf geheel - dat dikwijls nog versterkt wordt door de aanwezigheid van (meestal) figuratieve schilderijen in de nabijheid van de installatie - slaagt de kunstenares er in deze mechanische gedachterepresentaties een opvallend persoonlijk karakter mee te geven. Op vormelijk vlak verwijzen de installaties van Cathy Wilkes meer dan eens naar een aantal belangrijke kunsthistorische precedenten. Op het eerste zicht doen ze - wegens hun niet-figuratieve uiterlijk - vaag denken aan de abstract geometrische sculpturen van de Minimal Art, met dit verschil dat ze vervaardigd werden uit gevonden wegwerpmaterialen, die het industriële karakter dat de meeste minimalistische objecten bezitten, ontkracht. Ook puur technisch put Cathy Wilkes gretig uit een aantal tendensen uit de recente kunstgeschiedenis. Haar consequente gebruik van een dadaïstisch geïnspireerde assemblagetechniek bijvoorbeeld, waarbij ze gevonden objecten combineert met geometrisch abstracte structuren, kadert volkomen in haar besef van het recente (kunst)verleden, evenals de expliciete verwijzingen naar futuristen als Boccioni in de schilderijtjes die de installaties begeleiden. Het werk Precision, waarmee Cathy Wilkes de Baloise-kunstprijs op Art Basel 2002 won, en dat door deze holding geschonken werd aan het SMAK, schrijft zich compleet in in deze typische benadering. Speciaal ter gelegenheid van deze schenking, zal de kunstenares een in situ-installatie presenteren, specifiek geënt op de tentoonstellingsruimte, waarin vertrokken wordt vanuit de eigenheid van het geschonken werk.
Ruimtes die afwijken van onze normale omgevingen zijn terugkerende motieven in het werk van Saskia Olde Wolbers (° 1971, Breda). Vaak lijken het volkomen gesloten eenheden waarin eindeloos wordt rondgedwaald, en schijnen ze afkomstig te zijn uit een volkomen virtuele, fantastische wereld. Het tegendeel is echter waar: in de gefilmde ruimtes herkent de kijker af en toe alledaagse voorwerpen en afvalmaterialen, waaruit het vermoeden groeit dat deze films volkomen ambachtelijk gefabriceerd werden. In tegenstelling tot de digitale beeldmanipulatie, waarmee tegenwoordig de meest waanzinnige droomlandschappen gecreeërd worden, schept Saskia Olde Wolbers de hare met vakmanschap en precisie. Met behulp van ingenieus vervaardigde maquettes en een minicamera leidt ze de toeschouwer probleemloos rond in haar science-fictionachtige landschappen. De video’s van Wolbers zijn toegankelijk. Ze vertrekken steeds vanuit een duidelijk omlijnd verhaal met magisch-realistische trekjes, dat verteld wordt door een neutraal klinkende voice-over, ingesproken door de kunstenares zelf. Hierin verhaalt een anoniem personage over onwaarschijnlijke, dramatische en absurde gebeurtenissen die hem of haar overkwamen. Het sprookjesachtige relaas werkt steeds toe naar een verrassende pointe die de toeschouwer confronteert met een intiem-persoonlijke kijk op de ervaringen van het personage en de vreemde werkelijkheid waarin ze zich bewegen. De inspiratie voor haar videoverhalen haalt Wolbers steevast uit de techniek van de virtual reality – die de mogelijkheid schept om fantasieën en hallucinaties zichtbaar en voelbaar weer te geven – en uit het amalgaam van dagdagelijkse media. Zowel technieken van de meer ‘ernstige’ berichtgeving in opiniebladen, als van het soap- en gossipdiscours worden hierbij gretig aangewend. Het resultaat van deze traag geschreven scenario’s zijn fantastische beeldverhalen, waarin Wolbers erin slaagt de digitale gladheid waarmee zulke beelden doorgaans geproduceerd worden, te overstijgen. Door haar ambachtelijke omgang met virtual reality geeft ze deze beeldtaal - ondanks haar halucinogeen karakter - een meer authentiek en realistisch cachet mee.
