Christian Boltanski is een Franse beeldhouwer, fotograaf, schilder en filmmaker, die een unieke plaats bekleedt binnen de kunst van eind jaren ‘60 tot vandaag. Hij verlaat op zijn twaalfde de school om zichzelf te leren schilderen. De beginjaren van zijn artistieke parcours verlopen grillig en staan niet in het teken van de heftige politieke en artistieke ontwikkelingen in die tijd. Zijn eerste tentoonstelling in mei ’68 in een arthouse-cinema in zowat het enige Parijse district dat gespaard bleef van de protesten en rellen tijdens die historisch cruciale maand, werd door bijna niemand bezocht. Met de film ‘The Impossible Life of Christian Boltanski’, die kritiek gaf op de onmogelijkheid voor kunstenaars om zich in de grootstad te profileren, maakt hij een statement dat hem jarenlang in de marge van de Parijse avant-garde doet opereren. Vanuit de uitdaging die in deze marge vervat ligt, verzamelt zich al snel een los-vaste groep kunstenaars rond hem die bewust voor deze positie kiezen. Ze voeren semi-clandestiene acties uit, infiltreren in dagbladen, stellen tentoon op verlaten plekken en versturen ‘mail art’.
Deze guerrillamentaliteit maakt onlosmakelijk deel uit van Boltanski’s zoektocht naar zijn artistieke identiteit. Binnen deze context realiseert hij zijn eerste ‘notebooks’, verzamelingen van persoonlijke parafernalia en foto’s waarin hij probeert af te rekenen met, zoals hij zegt, “het gebrek aan herinnering aan zijn kindertijd”. Het zijn de eerste stappen in het creëren van herinnering met behulp van reëel en fictief ‘bewijsmateriaal’. Zijn fascinatie voor de herinnering koppelt Boltanski al vroeg aan zijn interesse voor classificatiemethodes, zoals ze onder meer in natuurhistorische musea voorkomen. Voor hem zijn musea verbonden met het idee van de dood, omdat ze objecten zo presenteren dat ze niet langer lijken te leven, maar inherent melancholisch worden. Vanaf de jaren ’70 gaat bijna het hele oeuvre van Boltanski over accumulatie en recyclage, waarbij hij levens en herinneringen verzamelt, structureert en presenteert “tegen het vergeten”. De meticuleuze ordening die de kunstenaar in de persoonlijke memorabilia van anderen aanbrengt, ademt een expliciet religieuze sfeer uit.
Midden jaren ’80 wordt Boltanski’s werk monumentaler en speelt hij met dramatische licht- en schaduweffecten. Iets later gebruikt hij naast foto’s ook met betekenis beladen gevonden voorwerpen, zoals verroeste blikken en gebruikte kledingstukken. Vanwege zijn Joodse achtergrond worden zijn verstilde odes aan de herinnering vaak geïnterpreteerd als een kritiek op de Holocaust en een hommage aan de slachtoffers ervan. Nooit heeft hij dit weerlegd, hoewel hij wel altijd bleef benadrukken dat het hem voornamelijk was te doen om onderzoek naar universele herinneringsmechanismen. Boltanski is tot op vandaag een van de weinige zogenaamde ‘Spurensicherer’ (sporenzoekers), kunstenaars die ‘bewijsstukken’ opsporen en veiligstellen. Het maakt hem tot een van de meest relevante Franse installatiekunstenaars.
