Thomas Ruff studeert vanaf 1977 samen met onder meer Andreas Gursky, Candida Höfer en Thomas Struth fotografie bij Bernd en Hilla Becher. De groep groeit uit tot de befaamde Düsseldorfse fotografieschool in een periode waarin het medium binnen de actuele kunst een kritische herwaardering kent. Na decennia abstracte kunst ontstaat onder invloed van de popart een generatie kunstenaars die zich focust op de realiteit. Een nieuwe, kritische objectiviteit dient zich aan.
In zijn vroege fotoreeks ‘Interieurs’ toont Ruff tot in de perfectie geënsceneerde banale details van appartementen. Voor de serie ‘Porträts’ registreert hij nauwgezet en zo neutraal mogelijk personen. Beide reeksen resulteren in een archief van schijnbaar emotieloos geregistreerde beelden die zeer geschikt ogen voor vergelijkend onderzoek. De reeks ‘Häuser’ volgt het voorbeeld van de Bechers nog sterker door de voorkeur voor marginale bouwstructuren, maar in tegenstelling tot de niet-gemanipuleerde foto’s van de Bechers, verliezen Ruffs beelden – waarin hij o.a. verkeersborden digitaal wegwerkt – hun documentaire waarheid en verraden ze zijn subjectieve, esthetische blik.
In de reeks ‘Sterne’ gaat Ruff een stapje verder. Gedreven door zijn fascinatie voor astronomie – lang overwoog hij nl. ernstig om astronaut te worden – koopt de fotograaf uit een gespecialiseerd wetenschappelijk archief negatieven waarop de nachtelijke hemel van de zuidelijke hemisfeer te zien is. De beelden zijn gemaakt door een speciaal ontworpen telescopische lens. Ruff selecteert details die hij uitvergroot en bewerkt. De afstand die het toegeëigende fotomateriaal voelbaar maakt, benadrukt de steriele, objectieve blik van de wetenschapper.
Gaandeweg verlaat Ruff de traditionele fotografie om de visuele informatie van het internet te verkennen. Met ‘Nudes’ onderzoekt hij de stereotiepe mannelijke, heteroseksuele perceptie van de klassieke naaktfotografie. Tijdens zijn research komt hij langs expliciete pornosites, die hij als veel waarachtiger ervaart. Hij vergroot lageresolutiebeelden, zodat de pixelstructuur wordt benadrukt, terwijl de contouren oplossen in een zacht, wazig, esthetisch beeld. In zijn ‘jpeg’-reeks blaast Ruff gecomprimeerde files op, waardoor de pixels een optische puzzel worden, die vanop afstand contouren suggereren maar van dichtbij enkel abstracte vierkantjes laten zien.
Ruff hanteert fotografie als een spel dat zijn relatie met de realiteit onderzoekt. Met zijn anonieme, neutrale foto’s is hij zich als geen ander bewust van zijn dubbele positie als subjectieve commentator op onze gemedieerde werkelijkheid. Door informatie naar de achtergrond te drukken, brengt Ruff beelden terug tot louter formele schoonheid. Tegelijk maakt hij ons bewust van de illusies en manipulaties die in elke vorm van weergave schuilen.
