‘speekselsporen, tongstreken’ is een reeks van vijf analoge zwart-witfoto’s: drie foto’s werden ontwikkeld van hetzelfde negatief, twee andere zijn een collage van testprints. Met haar tong laat kunstenaar Sine Van Menxel speekselsporen achter op de beelden. Haar ingrepen en manipulaties, die doen denken aan penseelstreken, geven vredige natuurtaferelen een surrealistisch kantje. Door blind aan de negatieven te likken, maakt de kunstenaar het onmogelijk om de foto’s exact te repliceren. Hiermee tast ze de grenzen van de fotografie af.
Van Menxel is vooral gefascineerd door de technische aspecten van het medium: hoe kan je op een creatieve manier licht, schaduw, textuur en beweging controleren? Maar toch laat ze ook toe dat het toeval zijn sporen achterlaat op haar werk. Het resultaat wordt hier getoond: een bevreemdende fotoreeks die de toeschouwer tegelijk verwart en aantrekt.
Omdat Van Menxel haar tong gebruikt, zijn associaties met intimiteit en liefde snel gemaakt. En bestaat liefde uiteindelijk niet uit verwarring en aantrekking?
Interview met Sine Van Menxel
Welke technieken gebruikte je voor dit werk?
Analoge fotografie. Met één negatief kan je in principe oneindig veel exacte reproducties maken. Door rechtstreeks op het papier sporen aan te brengen, werd elk van deze drie prints uniek.
Waarom koos je voor analoge fotografie in plaats van digitale?
Digitale en analoge fotografie hebben elk hun eigen kwaliteiten. Het ene is niet beter dan het andere. Het gaat gewoon om twee verschillende media. Ik vind het belangrijk dat analoge fotografie blijft bestaan als artistiek medium. Je kan het vergelijken met de schilderkunst. Die leek ook voorbijgestreefd na de uitvinding van de fotografie. Maar schilders begonnen net te experimenteren, ze waren bevrijd van de taak om de werkelijkheid realistisch weer te geven. Blindheid is een van de mooiste kwaliteiten van analoge fotografie. Tussen het fotograferen en het ontwikkelen van het negatief is het beeld latent aanwezig. De foto is gemaakt maar nog niet zichtbaar. Het beeld leidt dus al een eerste leven in je verbeelding.
Bij dit werk, bijvoorbeeld, kon ik me enkel op de tast een beeld vormen van de tekening die ik maakte met mijn tong op het onbelichte fotopapier. Omdat het fotopapier nog wit was, had ik enkel mijn herinnering van de foto om op voort te gaan. Pas na het ontwikkelen van het fotopapier werden de foto en het speekselspoor zichtbaar. Die traagheid, obscuriteit en tastbaarheid van analoge fotografie zie ik graag als metafoor voor wat we lijken op te geven in onze snelle, zichtbare en virtuele levens.
Waarom gebruikte je je tong?
Wanneer je met je tong over je huid gaat, voel je, proef je en ruik je. Het oog als zintuig komt daar niet echt aan te pas. Door fotogrammen te maken van mijn speeksel werd het plots wel zichtbaar. Er vond een soort vertaling tussen zintuigen plaats. Ik laat analoog fotografisch materiaal graag reageren op interventies die niet tot de standaardhandleiding behoren. Soms komt daar een werk uit voort. Hier zie je dat fotografie meer dan één mogelijkheid in zich draagt om de werkelijkheid te visualiseren.
Wat betekenen de planten in combinatie met de tongstreken?
Ik was op zoek naar een beeld met genoeg openheid, waar nog iets aan toegevoegd kon worden. De speekselsporen krijgen iets organisch in combinatie met de planten en het diepe zwart doet me denken aan onmeetbare ruimtes, zoals diepe zeeën of het heelal.
Omdat je je tong gebruikte voor dit werk, roept het beelden op van intimiteit en liefde.
Ik denk dat het in de eerste plaats de intimiteit tussen kunstenaar en materiaal toont. De twee ‘spoelbadcollages’ benadrukken dat. De toeschouwer mag vervolgens een eigen intieme ervaring hebben met het werk. Intimiteit is altijd tijdelijk en situatiegebonden. Een museum is een plek vol intieme ontmoetingen.
Van wie hou jij?
Chic zingt: “At last I am free. I can hardly see in front of me.” (Eindelijk ben ik vrij. Ik zie haast niks voor mij.) In de tijd kan je ook zoiets ervaren. Ik houd van de uitdrukking ‘zich verliezen in het moment’. Eigenlijk nog meer van het Engelse ‘being lost in the moment’, verdwaald zijn in het moment. Die uitdrukking zegt iets over de gevoelstijd, die veel langer of korter kan duren dan de kloktijd. De hele wereld wordt ‘on hold’ gezet of gaat net veel sneller vooruit dan jijzelf. In een rouwproces kan je dat zeer sterk meemaken. Het is een manier van tijdreizen.
